استیوی واندر (Stevie Wonder) خواننده ، نوازنده ، ترانه سرا و آهنگساز بزرگی است که در بین علاقه مندان سازدهنی نیز به واسطه سبک خاص و منحصر به فردی که در نواختن این ساز دارد به محبوبیت فراوانی دست یافته است .
یکی از آهنگ های محبوب وی در نزد دوستداران سازدهنی آهنگ Isn't She Lovely است که نخستین بار در قالب آلبوم Songs In The Key of Life در سال 1976 منتشر شد . این آلبوم که توسط شرکت Motown Records و به صورت Double Album (در قالب دو صفحه LP ) منتشر شده بود با استقبال فوق العاده علاقه مندان موسیقی و همچنین منتقدان هنری مواجه شد به طوری که توانست علاوه بر قرار گرفتن در صدر جدول Billboard ، جایزه Grammy را نیز به عنوان بهترین آلبوم سال به دست آورد . در نزد بسیاری از علاقه مندان هنوز هم این آلبوم یکی از شاهکارهای موسیقی دهه 1970 شناخته می شود .
استیوی واندر این آهنگ را به مناسبت تولد فرزندش که دختری سالم و زیبا به نام Aisha بود ساخته بود . به همین خاطر هم این آهنگ با صدای گریه های همین نوزاد شروع می شود و سولوی سازدهنی هم که در این آهنگ می شنویم حالتی بسیار ظریف و کودکانه دارد .
استیوی واندر در این آهنگ در مورد دخترش این گونه می خواند :
Isn't she lovely
Isn't she wonderfull
Isn't she precious
Less than one minute old
I never thought through love we'd be
Making one as lovely as she
But isn't she lovely made from love
Isn't she pretty
Truly the angel's best
Boy, I'm so happy
We have been heaven blessed
I can't believe what God has done
through us he's given life to one
But isn't she lovely made from love
سولوی سازدهنی در این آهنگ در دو قسمت اجرا شده که در اینجا به توضیح سولوی اول ونحوه نواختن آن می پردازیم .
سولوی اول سازدهنی را می توانید در اینجا گوش کنید :
استیوی واندر جزو نوازنده هایی است که سازدهنی را به روش Pucker می نوازند و به لحن زیبا و خاصی در نوازندگی سازدهنی رسیده است که تقلید کردن از آن برای سایر نوازندگان سازدهنی امری دست نیافتنی به نظر می رسد . استیوی واندر در این آهنگ از یک سازدهنی کروماتیک 12 سوراخه با گام C استفاده کرده است ؛ اما شما می توانید این سولو را با سازدهنی کروماتیک 10 سوراخه نیز بنوازید (مانند سازدهنی های کروماتیک 10 سوراخه با مارک Swan که در ایران به راحتی یافت می شود) . سولوی سازدهنی در گام E Major و در محدوده 2 اکتاو ، از نت 2Blow تا نت 10Blow ، اجرا می شود . در یک سازدهنی کروماتیک 12 سوراخه نت E سه بار در اکتاو تحتانی (نت 2Blow ) ، اکتاو میانی (نت 6Blow ) و اکتاو فوقانی (نت 10Blow ) تکرار می شود . نحوه اجرای گام E در سازدهنی کروماتیک به شکل زیر است :
E Major Sclae:
E - F# - G# - A - B - C# - D# - E
2b - 2d< - 3b< - 3d - 4d - 5b< - 5d< - 6b
6b - 6d< - 7b< - 7d - 8d - 9b< - 9d< - 10b
برای نوشتن گام E Major و سولوی سازدهنی نوعی سیستم Tablature نویسی به کار رفته که در آن شماره هر سوراخ با عدد مورد نظر مشخص شده و برای نشان دادن نت های فوت از حرف b و نت های مکشی از حرف d استفاده شده است . علامت < به مفهوم آن است که باید شستی یا Slide سازدهنی را به سمت داخل فشار دهید . تبلچر این سولو برای سازدهنی کروماتیک 12 سوراخه نوشته شده است . اگر از سازدهنی 10 سوراخه استفاده می کنید در برخی موارد شماره سوراخ ها تغییر می کند (سوراخ های شماره 10 و 9 ) .
سولوی اول سازدهنی سولوی کوتاهی است که در مدت زمان تقریبی 30 ثانیه اجرا شده است و از لحاظ ساختاری و همچنین به منظور سهولت بیشتر در بررسی و یادگیری می توان آن را به دو بخش 15 ثانیه ای تقسیم کرد . در این بررسی هر بخش سولو به چند "جمله" یا "عبارت" تقسیم شده که منظور از آن یک توالی خاص از نت ها است که به دنبال آن یک سکوت موسیقایی قرار دارد .
بخش اول سولوی سازدهنی با نت G# (درجه سوم گام E Major ) بر روی سوراخ شماره 7 سازدهنی شروع می شود و بعد درجه چهارم گام یعنی نت A اجرا می شود . سپس نوازنده به ترتیب نزولی درجه های سوم ، دوم و اول گام را می نوازد و در واقع بر روی نت پایه گام E Major در اکتاو میانی (نت 6Blow ) فرود می آید . بنابراین جمله یا عبارت اول از این سولو به این شکل نواخته می شود :
7b< - 7d - 7b< - 6d< - 6b
در دومین جمله سولو همین نت ها و با همان ترتیب تکرار می شوند اما در ادامه آن نوازنده به سراغ نت های اکتاو پایین تر می رود و به ترتیب درجات ششم و پنجم گام را اجرا می کند :
7b< - 7d - 7b< - 6d< - 6b - 5b< - 4d
جمله سوم سولو هم مشابه جمله اول است با این تفاوت که نوازنده قبل از فرود آمدن بر روی نت پایه درجه سوم گام را هم به این جمله اضافه می کند :
7b< - 7d - 7b< - 6d< - 7b< - 6b
در جمله چهارم از همان نت های جمله آغازین سولو و با همان ترتیب استفاده شده است ولی نت E پایانی زمان کوتاه تری دارد و نوازنده بلافاصله پس از نواختن آن به سراغ نت A در اکتاو پایینی می رود یعنی نت 3d که درجه چهارم گام E Major را تشکیل می دهد . بعد از این نت استیوی واندر یک درجه در گام صعود می کند و نت B (درجه پنجم گام) را می نوازد . سپس دوباره یک پله پایین تر می رود و به نت A بر می گردد و مجددا در حرکتی صعودی به نت B بر می گردد . این دو نت اخیر با سرعتی بالاتر و به شکل نت های دولاچنگ (با ارزش زمانی معادل یک چهارم ضرب) اجرا می شوند . سپس نت G# (درجه سوم گام) در اکتاو پایینی نواخته می شود و به دنبال آن نوازنده دوباره بر روی نت پایه در سوراخ شماره 6 فرود می آید :
3d - 4d - 3d - 4d & 3d (2 fast notes) - 3b< - 6b
همان طور که می بینید هر چهار جمله نخست بخش اول این سولو با نت G# (درجه سوم گام) شروع می شوند و به روی نت E (نت پایه گام) ختم می شوند به جز جمله دوم که به نت B (درجه پنجم گام) ختم شده است . استیوی واندر در این سولو تنها از نت های گام E Major استفاده کرده است و از حرکات رفت و برگشتی در اجرای درجات مختلف گام بهره گرفته است .
بخش دوم این سولو هم تماما در گام E Major نواخته می شود اما در این بخش نوازنده نت های اکتاو فوقانی را هم در سولوی خود شریک می کند . جمله اول از بخش دوم سولو با همان نت G# که در آغاز بخش اول سولو می شنویم شروع می شود . بعد از این نت (که درجه سوم گام است) استیوی واندر به ترتیب و در حرکتی صعودی درجات چهارم ، پنجم و ششم گام را می نوازد . نت آخر را می توانید هم بر روی سوراخ شماره 8 و هم بر روی سوراخ شماره 9 اجرا نمایید :
7b< - 7d - 8d - 8b<
جمله دوم با نت پایه E در اکتاو فوقانی سازدهنی شروع می شود و بعد نوازنده دو درجه پایین تر می آید تا نت C# (درجه ششم گام) را در سوراخ شماره 9 اجرا نماید :
10b - 9b<
جمله سوم دوباره با نت پایه در سوراخ شماره 10 شروع می شود اما نت بعدی که می شنویم نت C است که با دمیدن در سوراخ شماره 9 سازدهنی اجرا می شود . این نت در واقع فاضله 6th Flat گام است و تنها نتی از این سولو است که متعلق به گام E Major نمی باشد :
10b - 9b
جمله چهارم مشابه جمله سوم است اما به نظر می رسد استیوی واندر نت C دوم را به جای سوراخ شماره 9 بر روی سوراخ شماره 8 اجرا کرده است چون که بین دو نت E و C یک نت بسیار کوتاه شنیده می شود که می تواند به خاطر عبور نوازنده از روی سوراخ شماره 9 در مسیر رسیدن به سوراخ شماره 8 باشد . در واقع مثل این است که نوازنده از نت 9Blow به عنوان یک نت تزیین (Grace Note) استفاده کرده باشد . پس جمله چهارم را می توان به این شیوه نواخت :
10b - (9b as a grace note) - 8b
جمله پنجم با نت C# در اکتاو فوقانی سازدهنی شروع می شود که یک بار دیگر بلافاصله تکرار می شود . این دو نت را می توانید هم بر روی سوراخ شماره 9 اجرا کنید و هم بر روی سوراخ شماره 8 . اما اگر در جمله قبلی نت آخر را بر روی سوراخ شماره 8 اجرا کرده باشید بهتر است در همین جایی که هستید بمانید و این دو نت را هم در سوراخ شماره 8 اجرا کنید . این کار مزیت دیگری هم دارد : برای نواختن نت سوم که نت B است (درجه پنجم گام) نیازی به حرکت کردن از سوراخ شماره 9 به سوراخ شماره 8 نخواهید داشت ! نت سوم به صورت مقطع (Stacatto) نواخته شده است و پس از آن سکوت کوتاهی وجود دارد . به همین خاطر می توان 3 نت اول جمله پنجم را به عنوان قسمت اول این جمله در نظر گرفت و آن را به این ترتیب نواخت :
8b< - 8b< - 8d
قسمت دوم این جمله با نت G# (درجه سوم گام) در سوراخ شماره 7 شروع می شود و نقطه بازگشتی است به نت شروع کننده سولو پس از مدت زمانی که در اکتاو فوقانی سپری شده بود . نت بعدی F# است (درجه دوم گام) که استیوی واندر در شروع این نت آن را مختصری Bend می کند . بعد از این نت نوازنده درجه ششم گام E Major (نت C# ) را بر روی سوراخ شماره 5 اجرا می کند و در پایان این جمله بر روی نت پایه فرود می آید :
7b< - 6d< (with a slight bend) - 5b< - 6b
در واقع استیوی واندر موقع نواختن بسیاری از نت ها ، ابتدای آنها را به میزان مختصری Bend می کند که این رویکرد نوازندگی وی برگرفته از سبک بلوز است . از این تکنیک در منابع آموزشی مختلف با اسامی گوناگونی مانند Dip Bend ، Scoop ، Slight Bend و Slide Up یاد شده است و از تکنیک های بسیار متداول در بین نوازندگان سازدهنی بلوز محسوب می شود . در همین آهنگ هم تا قبل از نتی که دراینجا ذکر شد استیوی واندر از این تکنیک چندین بار استفاده کرده است ولی چون اجرای آن بر روی این نت واضح تر به نظر می رسید ، نویسنده ترجیح داد در این قسمت از مطلب در باره آن توضیح بدهد .
اگر در Bend کردن نت F# مشکل دارید می توانید از آن صرف نظر کنید ویا این که از نت G# به صورت یک نت Grace استفاده کنید (در این صورت هم حاصل کار نسبتا مطلوب خواهد بود) :
7b< - 7b< (grace note) - 6d< - 5b< - 6b
جمله ششم از بخش دوم تکرار جمله اول از بخش نخست سولو است که بلافاصله با حرکتی نزولی از سوراخ شماره 5 به طرف سوراخ شماره 2 دنبال می شود و در نهایت به نت پایه در اکتاو تحتانی (نت 2Blow ) ختم می شود :
7b< - 7d - 7b< - 6d< - 6b
5b< - 4d - 3b< - 2b
در اینجا یک بار دیگر کل این سولو را مرور می کنیم :
7b< - 7d - 7b< - 6d< - 6b
7b< - 7d - 7b< - 6d< - 6b - 5b< - 4d
7b< - 7d - 7b< - 6d< - 7b< - 6b
7b< - 7d - 7b< - 6d< - 6b
3d - 4d - 3d - 4d - 3d (2 fast notes) 3b< - 6b
7b< - 7d - 8d - 8b< (or 9b<)
10b - 9b<
10b - 9b
10b - (9b as a grace note) - 8b
8b< - 8b< - 8d
7b< - 6d< (with a slight bend) - 5b< - 6b
[or : 7b< - 7b< (grace note) - 6d< - 5b< - 6b ]
7b< - 7d - 7b< - 6d< - 6b
5b< - 4d - 3b< - 2b
b = blow , d = draw , < = slide in
امیدوارم از نواختن این سولوی زیبا لذت ببرید .
در پایان باید اشاره کرد که این آهنگ را خواننده ها و نوازنده های مطرح دیگری نیز کاور کرده اند که این مساله بیانگر اهمیت استیوی واندر و تاثیر گذاری وی بر سایر موسیقیدانان است . در بین این موزیسین ها می توان به موارد زیر اشاره نمود :
Stephane Grappelli نوازنده برجسته ویولون در سبک Jazz است که سابقه همکاری با بزرگانی چون Django Reinhardt و Larry Adler را دارد . اجرای وی از این آهنگ را می توانید در آلبوم Vintage 1981 بشنوید .
Lee Ritenour که از گیتاریست های مشهور سبک Jazz Fusion و عضو گروه Fourplay می باشد ، این آهنگ را در سال 1976 در آلبومی به نام Captain Fingers بازنوازی کرد .
Jermaine Jackson خواننده و نوازنده بیس در سبک R&B و Soul و عضو گروه The Jackson 5 هم این آهنگ را بازخوانی کرده است و غیر از آلبوم های قدیمی اش اخیرا در یک مجموعه از آهنگ های وی با نام Collection مجددا منتشر شده است . جالب است بدانید که یکی از آهنگ های معروف این خواننده که تبدیل به یکی از Hit های وی در سال 1979 گردید آهنگی بود با نام Let's Get Serious که استیوی واندر این آهنگ را نوشته بود و در پروسه تولید آن نیز نقش داشت .
همچنین نوازندگان ساکسفون سبک Jazz علاقه خاصی به این آهنگ نشان داده اند : Art Pepper نوازنده شهیر ساکسفون در سبک Jazz اجرای جالبی از این آهنگ دارد که در آلبوم Goin' Home قابل دسترس است . Sonny Rollins در آلبوم Easy Living (1978) اجرای فوق العاده ای از این آهنگ اجرا کرده است . David Sanborn هم در آلبوم Time Again (2003) این آهنگ را بازنوازی کرده است . حتی Dexter Gordon افسانه ای هم این آهنگ را با ساکسفون اجرا کرده است که می توانید در آلبوم Jazz Collection که در سال 2001 توسط شرکت Sony منتشر شد به آن گوش دهید .
دلتا فریک – خرداد 1389